ترکی اوغوز اوغوز غربی ترکی آذربایجانی سامانه نوشتاری لاتین و سریلیک در جمهوری آذربایجان و روسیه، فارسی-عربی در ایران. وضعیت رسمی زبان رسمی در جمهوری آذربایجان روسیه - یکی از زبان‌های رسمی داغستان. کدهای زبان ایزو ۶۳۹-۱ az ایزو ۶۳۹-۲ aze ایزو ۶۳۹-۳ aze زبان‌شناسی بخشی از 44-AAB-a این نوشتار شامل نمادهای آوایی آی‌پی‌ای است. بدون پشتیبانی مناسب تفسیر، ممکن است علامت‌های سوال، جعبه یا دیگر نمادها را جای نویسه‌های یونی‌کد ببینید. بخشی از مقاله‌های مرتبط با مردم آذری فرهنگ معماری هنر سینما غذاها رقص لباس هنر بومی ادبیات رسانه موسیقی ادبیات شفاهی دین ورزش تئاتر گردشگری پراکنش مردم آذری ایران (آذری‌های ایرانی) جمهوری آذربایجان روسیه (دربند) گرجستان (بورچالی) ارمنستان ترکیه (قارص, ایغدیر) آذری‌های مقیم خارج بلاروس کانادا فرانسه آلمان قزاقستان قرقیزستان روسیه ترکمنستان اوکراین ازبکستان بریتانیا آمریکا دین ادیان ابراهیمی اسلام مسیحیت یهودیت مزدیسنا یارسان زبان زبان ترکی آذربایجانی آزار و اذیت وقایع مارس اخراج آذری‌ها از ارمنستان ژانویه سیاه کشتار خوجالی درگاه جمهوری آذربایجان درگاه آذری‌های ایرانی نبو زبان ترکی آذربایجانی (به ترکی آذربایجانی: آذربایجان تورکجه‌سی و با خط لاتین شده Azərbaycan Türkcəsi) زبانی از خانواده زبان‌های ترکی است که بر زبان مردمان ترک آذربایجانی در قفقاز و خاورمیانه با دو گویش در آذربایجان و سایر مناطق آذربایجانی نشین ایران و جمهوری آذربایجان تکلم جاری است. عمده تفاوت بین دو گویش در تلفظ برخی واژگان، پاره‌ای وام‌واژگان، و تفاوت‌هایی مختصر در چند مورد دستوری است.[۸] این زبان در جمهوری آذربایجان زبان رسمی و در داغستان یکی از زبان‌های رسمی مصوب فدراسیون روسیه است. زبان ترکی آذربایجانی بخشی از شاخه زبان‌های اغوز زبان‌های ترکی است و به ترکی استانبولی و ترکمنی بسیار نزدیک است. ترکی آذربایجانی به عنوان زبان گفتاری همچنین در نواحی شرقی ترکیه و جنوب گرجستان[۹] و داغستان[۱۰] رایج است. زبان ترکی آذربایجانی از زبان‌های فارسی و عربی در واژگان، سامانه آوایی و دستوری اثر پذیرفته است. در ایران، شهرهای تبریز، ارومیه، اردبیل، و زنجان به ترتیب بزرگترین شهرهایی اند که ترکی آذربایجانی در آن‌ها تکلم می‌شود.[۱۱][۱۲]
این زبان در زبان‌ها و موقعیت‌های مختلف به نام‌های مختلفی نامیده می‌شود، ازجمله: ترکی،[۱۳]تورکی،[۱۳]تورکو[۱۴]، آذربایجانی، ترکی آذربایجانی و آذری.
محتویات ۱ گروه‌بندی زبانی ۲ شمار گویشوران ۳ خط زبان ترکی آذربایجانی ۳.۱ تحول در خط ترکی آذربایجانی مدرن ۳.۲ تغییر به الفبای لاتین (۱۹۲۶) ۳.۳ تغییر به الفبای سیریلیک (۱۹۳۹) ۳.۴ تغییر دوباره به الفبای لاتین (۱۹۹۱) ۴ واژه‌سازی در زبان ترکی آذربایجانی ۵ دیگر ویژگی‌های زبان‌شناختی ۶ تأثیرات زبان فارسی بر ترکی ۶.۱ تأثیرات نحوی ۶.۲ تأثیرات صرفی ۶.۳ تأثیرات ریخت‌شناسی ۶.۴ تأثیرات واژگانی ۷ اثرگذاری زبان ترکی بر فارسی ۸ ادبیات ترکی آذربایجانی ۹ ادبیات شفاهی آذربایجان ۱۰ نام‌گذاری و شمارش اعداد در ترکی آذربایجانی ۱۱ صفت در ترکی آذربایجانی ۱۲ نمونه نگارش ۱۳ جستارهای وابسته ۱۴ پانویس ۱۵ منابع ۱۶ پیوند به بیرون گروه‌بندی زبانی ترکی آذربایجانی یکی از زبان‌های ترکی‌تبار و زبان اکثر مناطق ترک‌نشین ایران از جمله آذربایجان است. این زبان در کنار ترکی استانبولی و گاگائوز در زیرشاخه غربی از گروه زبان‌های اوغوز قرار میگیرد. ترکی خراسان و ترکمنی زیر شاخه شرقی زبان‌های اوغوز را تشکیل می‌دهند.[۱۵]
زبان ترکی آذربایجانی به صورت دوطرفه، توسط ترکمن‌ها و ترک‌ها (شامل ترکی استانبولی و لهجه‌های گفتاری نظیر زبان ترکی قبرسی، ترکمنهای عراق و قشقایی) قابل فهم است.[۱۶][۱۷]
سایر زیرشاخه‌های مختلف زبان ترکی موجود در ایران عبارتند از:
- ترکی قشقائی - ترکمنی - ترکی خلجی - ترکی خراسانی - ترکی شاهسونی - ترکی سنقری - ترکی افشاری شمار گویشوران در مورد شمار سخنگویان به زبان ترکی آذربایجانی، اتفاق نظر وجود ندارد و برآوردها ناهمسانند. بنیاد این تفاوت، ارائه نشدن آمار رسمی از سوی ایران و ترکیه و عراق است. تمامی ارقام ارائه‌شده بر پایه برآوردها است. اتنولوگ یکی از معتبرترین مراجع آمارهای زبانی، جمعیت گویشوران تمام لهجه‌ها و گروه‌های این زبان (شامل دو زیرگروه اصلی آذری شمالی و آذری جنوبی و گویش سلجوقی) در سال ۲۰۱۸ میلادی را در مجموع اندکی بیش از ۲۳ میلیون نفر برآورد کرده‌است. تمامی آذری‌های جمهوری آذربایجان، ایرانیان آذری، ترکمنهای عراق و سوریه، آذری‌های روسیه و ترکیه و آمریکا و سایر اقلیت‌های آذری زبان در تمام دنیا در این برآورد منظور شده‌اند. سایت اتنولوگ، گویش سلجوقی این زبان را در حال حاضر منقرض اعلام کرده‌است.[۳][۴][۵][۶][۷][۱۸]
اتنولوگ، جمعیت آذری‌زبانان ایرانی را در سال ۲۰۱۶ میلادی را ۱۰٬۹۰۰٬۰۰۰ برآورد کرده، و گسترش آن را در شمال (غربی) و مرکز ایران می‌داند.[۵][۱۹] منابع پژوهشی دیگری جمعیت گویشوران زبان ترکی آذربایجانی در ایران را ۱۵ میلیون نفر ذکر می‌کنند.[۲۰][۲۱] کتابچهٔ سازمان سیا، شمار سخنگویان ترکی آذربایجانی در ایران را معادل ۱۶٪ کل جمعیت این کشور تخمین زده است [۲۲]. برآورد دانش‌نامهٔ زبان کمبریج[۲۳] برای سال ۱۹۸۶، ۱۲ میلیون در کل و ۷ میلیون در ایران (۱۵٪) بوده است (با احتساب قشقایی‌ها). دانش‌نامهٔ بین‌المللی زبان‌شناسی[۲۴] نیز در برآورد سال ۱۹۸۶، تعداد سخنگویان این زبان را در ایران ۷٬۷۶۰٬۰۰۰ نفر (۱۶٪ درصد) برآورد میکند که به تخمین دانش‌نامهٔ زبان کمبریج بسیار نزدیک است. در تخمین‌های دیگری مانند سایت اتنولوگ جمعیت ایرانیان آذری ۱۵٬۵۰۰٬۰۰۰ نفر اعلام کرده است.[۲۵] همچنین، سازمان سیا در سال ۲۰۰۸ جمعیت ترک‌زبانان جمهوری آذربایجان را ۹۰٫۳٪ از مردم آن کشور گزارش کرده‌است.[۲۶]
آمار مطالب
آمار کاربران
کاربران آنلاین
آمار بازدید
عضویت سریع
